دوام طبیعی چوب به مقاومت آن در برابر تخریب بیولوژیکی مانند حملات حشرات، پوسیدگی قارچ و … می‌گویند. دوام و مقاومت چوب به شرایط قرارگیری در محیط‌های مختلف، مناطق جغرافیایی و نوع آن بستگی دارد. چوب و سازه‌های چوبی در برابر عوامل شیمایی و فیزیکی آسیب‌پذیر از خود مقاومت نشان می‌دهند. اما حشرات و قارچ‌ها عوامل مخرب چوب به شمار می‌روند. به طور کلی هرچه چوب در مکان‌های کم رطوبت بوده و خشک‌تر باشد، دوام طبیعی بیشتری دارد. برای افزایش دوام چوب باید آن را با مواد ضد قارچ و ضد حشره پر نمود. در معرفی برخی از ترکیبات مواد استخراجی مؤثر در دوام طبیعی چوب می‌توان به ترکیبات فنولی، ترپنوئیدها، اسیدهای رزینی، فلاوونوئیدها و … اشاره کرد.
در ادامه این مطلب از وب سایت نواچوب، به مقاومت طبیعی چوب، انواع چوب‌های بادوام، مزایا استفاده از محصولات چوبی و … اشاره میکنیم.
مقاومت طبیعی چوب
برای افزایش مقاومت طبیعی چوب و جلوگیری از کپک زدن پالت از جنس چوب و سایر محصولات چوبی باید تاجای امکان آنها را در مکان‌های خشک قرار داد. زیرا چوب در مکان‌های مرطوب و سربسته زودتر مورد حمله عوامل مخرب قرار می‌گیرد. برای افزایش دوام طبیعی چوب باید آن را با مواد ضد قارچ و ضد حشره آمیخته نمود. درختان پهن برگ مانند شاه بلوط، بلوط، اقاقیا، نارون و … دارای چوب با دوامی نسبت به درختان سوزنی برگ سرو و .. هستند. البته دوام طبیعی چوب به ترکیبات شیمایی آن نیز بستگی دارد. برخی چوب‌ها به طور طبیعی دارای مواد معطر، تانن و صمغ‌ها و یا فاقد مواد ذخیره‌ای نشاسته‌ای هستند و از این رو در برابر عوامل مخرب بیولوژیکی دوام بالاتری از خود نشان می‌دهند.
به‌طور کلی برای افزایش طول عمر و مقاومت طبیعی چوب بهتر است در یک محیط خشک و دارای تهویه نگهداری شود. برای نمونه ستون‌های عالی قاپو که از چوب چنار ساخته شده و این چوب دوام کمتری دارد به سبب تهویه مداوم ایوان کاخ و خشکی محیط بعد از گذشت 300 سال هنوز استوار است.
کدام چوب دوام بیشتری دارد؟
باتوجه به اینکه چوب راش در ایران حرف اول را می‌زند، اما به دلیل جلوگیری از تخریب جنگل‌ها ناچار به پذیرفتن واردات چوب هستیم. درحالت کلی شیوه برداشت از جنگل‌ها در ایران عملی نبوده و حدود 50% چوب‌های داخلی جنگل، از بین می‌روند. علاوه بر این به سبب عدم وجود دستگاه‌های خشک کن مناسب در ایران، محصولات ساخته شده با این چوب‌ها مرغوب نیستند. بدین منظور بهتر است از چوب‌های وارداتی استفاده شود. از جمله چوب‌های بادوام می‌توان به چوب ملچ و راش اشاره کرد. چوب ملچ به سبب زیبایی از سایر چوب‌ها گرانتر است. از طرفی چوب راش دارای طول عمر طولانی می‌باشد. از دیگر چوب‌های با دوام چوب گردو است که دارای راه‌دار تیره بوده و برای منبت کاری نیز استفاده می‌شود. در بسته بندی محصولات مختلف با استفاده از پالت به سبب نیاز به پایداری و دوام بالاتر، باید از بهترین و بادوام‌ترین چوب‌ها استفاده نمود.
تأثیر مواد استخراجی بر مقاومت طبیعی چوب سرخدار
عموما دوام طبیعی چوب براساس مقاومت آن به پوسیدگی در برابر نوعی قارچ در آزمایشگاه تعیین می‌گردد. دوام طبیعی چوب براساس استاندارد EN 113 محاسبه می‌شود. به طور کلی درختان به سه دسته درختان سبک، متوسط و سنگین تقسیم می‌شوند. در میان انواع چوب، چوب درخت سرخدار ( درخت سنگین) از لحاظ تجربی بادوامتر محسوب می‌شود. براساس نتایج بدست آمده در اندازه‌گیری و تاثیر مواد استخراجی آن در برابر انواع قارچ عامل پوسیدگی، چوب درون سرخدار بسیار بادوام هستند.
عوامل موثر در دوام طبیعی چوب
یکی از عوامل موثر و مهم در دوام طبیعی چوب، مواد استخراج می‌باشد. چوب با دوام، ترکیباتی همانند اسیدهای رزینی، ترکیبات فنولی، تروپولون‌ها و ترپنوئیدها که ضد قارچ هستند و ترکیبات فلاوونوئیدها، سزکوئی ترپنوئیدها، کینون‌ها و استیلبن که ضدموریانه هستند، دارد. از این رو وجود این ترکیبات در چوب موجب افزایش دوام طبیعی آن می‌شود. براساس تحقیقات در برخی گونه‌ها، ترکیبات ضد موریانه و ضد قارجی وجود دارد. البته می‌توان برای افزایش دوام از این ترکیبات و مواد حفاظتی مناسب استفاده نمود. تیرگی چوب نیز تاثیر مستقیمی در مقاومت و دوام آن دارد. همچنین داخل چوب از بیرون چوب تیره‌تر و لایه‌های چوب بهاره در مقایسه با تابستانه روشن‌تر است.
افزایش عمر مفید چوب
به‌منظور افزایش عمر مفید چوب و دوام طبیعی چوب، باید آن را در مقابل نفوذ حشرات و پوسیدگی مقاوم نمود. یکی از موثرترین روش‌های برای محافظت از چوب، اشباع آن با مواد شیمایی است. اگر مواد شیمیایی مانند کرئوزوت (تقطیر زغال سنگ) و مواد مناسب وارد چوب شود، دوام آن 5 تا 10 برابر افزایش خواهد یافت. از این رو با توجه به مزایا استفاده از محصولات چوبی، می‌توان از این چوب‌های بادوام در جهت تولید سازه‌های چوبی، پالت چوبی و .. استفاده نمود.
آیا می‌توان دوام چوب نما را افزایش داد؟
بله. با رعایت موارد زیر می‌توان دوام چوب را افزایش داد:
- عدم ارتباط چوب نما با متریال دارای سوراخ‌های ریز
- فاصله نمای چوب باید دست کم 150 میلی متر از زمین بالاتر باشد.
- از تثبیت‌کننده‌های استینلس استیل استفاده شود.
- برای جلوگیری از ایجاد مسیرهای مویرگی، فاصله کافی رعایت شود.
چه عواملی در استحکام چوب تاثیرگذارند؟
- استحکام چوب به ضخامت دیواره چوب‌ها و میزان فیبر موجود در ساختمان آن بستگی دارد.
- هرچه فیبر موجود در چوب، بیشتر باشد، آن چوب و محصولات ساخته شده توسط آن سخت‌تر و سنگین‌تر خواهند بود.
